Nazwa | Acetonitryl | Numer CAS | 75-05-8 | Synonimy | cyjanek metylu, nitryl kwasu octowego |
|
|
KLASYFIKACJA i OZNAKOWANIE |
|
Wg Rozporządzenia WE nr 1272/2008 (CLP) |
Klasyfikacja CLP | Flam. Liq. 2 (Substancja ciekła łatwopalna, kat. 2), H225; Acute Tox. 4. inhal. (Toksyczność ostra, kat.4 – droga oddechowa), H332; Acute Tox. 4, dermal (Toksyczność ostra, kat.4 – skóra), H312; Acute Tox. 4, oral (Toksyczność ostra, kat.4 – droga pokarmowa), H302; Eye Irrit. 2 (Poważne uszkodzenie oczu/działanie drażniące na oczy, kat. 2), H319;
| Oznakowanie CLP | Piktogramy GHS | | Hasło ostrzegawcze | Niebezpieczeństwo | Zwrot wskazujący rodzaj zagrożenia (H) | H225: Wysoce łatwopalna ciecz i pary. H332: Działa szkodliwie w następstwie wdychania. H312: Działa szkodliwie w kontakcie ze skórą. H302: Działa szkodliwie po połknięciu. H319: Działa drażniąco na oczy.
| Zwrot wskazujący środki ostrożności (P) | P210: Przechowywać z dala od źródeł ciepła, gorących powierzchni, źródeł iskrzenia, otwartego ognia i innych źródeł zapłonu. Nie palić. P240: Uziemić i połączyć pojemnik i sprzęt odbiorczy. P302 + P352: W przypadku kontaktu ze skórą: umyć dużą ilością wody lub... P305 + P351 + P338: W PRZYPADKU DOSTANIA SIĘ DO OCZU: Ostrożnie płukać wodą przez kilka minut. Wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo usunąć. Nadal płukać. P403 + P233: Przechowywać w dobrze wentylowanym miejscu. Przechowywać pojemnik szczelnie zamknięty.
| Dodatkowe kody zwrotów | |
| Dodatkowe informacje | |
|
|
WARTOŚCI NAJWYŻSZYCH DOPUSZCZALNYCH STĘŻEŃ |
NDS: | 70 mg/m3 | NDSCh: | 140 mg/m3 | NDSP: | - |
|
|
|
METODY OZNACZANIA SUBSTANCJI W POWIETRZU ŚRODOWISKA PRACY |
|
WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE |
Właściwości podstawowe | Masa cząsteczkowa: 41,05 Stan skupienia w temp. 20°C: ciecz Barwa: bezbarwna Zapach aromatyczny Temperatura topnienia -45°C Temperatura wrzenia: 81,6°C Temperatura zapłonu: 2°C Temperatura samozapłonu: 524°C Granica wybuchowości w mieszaninie z powietrzem: - dolna: 3,0% obj. - górna: 16% obj. Stężenie stechiometryczne: 7,1% obj. Gęstość w temp. 20°C: 0,78 g/cm3 Gęstość par względem powietrza: 1,42 Prężność par: - w temp. 20°C: 97 hPa - w temp. 30°C: 153 hPa Stężenie pary nasyconej: - w temp. 20°C: 163 g/m3 - w temp 30°C: 249 g/m3 Rozpuszczalność w wodzie w temp. 20°C: miesza się bez ograniczeń Rozpuszczalność w innych rozpuszczalnikach: rozpuszcza się w alkoholu etylowym, eterze etylowym, acetonie, benzenie | Właściwości dodatkowe | Temperatura krytyczna: 274,7°C Ciśnienie krytyczne: 4,83 MPa Współczynnik załamania światła w temp. 20°C: 1,34411 Lepkość w temp. 20°C: 0,357 mPa s Ciepło właściwe: 2,23 J/(g K) Ciepło parowania: - w temp. wrzenia: 726,9 J/g - w temp. 25°C: 809,9 J/g Ciepło spalania: -30,8 kJ/g Współczynnik podziału n-oktanol/woda (log POW): -0,34 |
|
|
INFORMACJE TOKSYKOLOGICZNE |
Stężenia oraz dawki śmiertelne i toksyczne Próg wyczuwalności zapachu - 72 mg/m3 LD50 (szczur, doustnie) - 2730 mg/kg LC50 (szczur, inhalacja) - 12806,8 mg/m3 (8 h) LD50 (królik, skóra) - 1250 mg/kg TCL0 (człowiek, inhalacja) - 273,2 mg/m3 (4 h) TDL0 (człowiek, doustnie) - 570 mg/kg
Działanie toksyczne i inne szkodliwe działanie biologiczne na ustrój człowieka: substancja szkodliwa, drażniąca, dusząca; hamuje oddychanie tkankowe.
Drogi wchłaniania: skóra, drogi oddechowe, przewód pokarmowy.
Objawy zatrucia ostrego: pary lub mgły w stężeniach przekraczających najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe wywołują łzawienie i piekący ból oczu, zaburzenia widzenia, uczucie "drapania" w gardle. Objawy toksyczne po narażeniu inhalacyjnym mogą wystąpić po mniej więcej 4-godzinach narażenia na substancję występującą w stężeniu ok. 300 mg/m3. W dużym stężeniu substancji następowały ciężkie zatrucia z zaburzeniami oddechu, uczuciem uciskania w klatce piersiowej, z utratą przytomności, drgawkami i zejściem śmiertelnym.
Skażenie skóry wywołuje zaczerwienienie i piekący ból oraz może doprowadzić do objawów jak w zatruciu drogą oddechową.
Skażenie oczu ciekłym acetonitrylem powoduje ból, przekrwienie spojówek i prawdopodobnie może wywołać uszkodzenie rogówki. Zatrucie
Drogą pokarmową w dawce ok. 0,5-0,6 g/kg (dawka całkowita: 3-4 g) wywołuje nudności, wymioty, ból głowy, ogólne osłabienie, ból w klatce piersiowej i inne objawy jak w zatruciu inhalacyjnym
Objawy zatrucia przewlekłego: nie ma danych o przewlekłych zatruciach. |
|
|
Niezbędne leki: hydrokortyzon (lub dexaven, deksametazon, decadron); węgiel aktywny (Carbo med.). Odtrutki: azotyn amylu (Amylium nitrosum) - amp.; prep. Nitramyl; azotyn sodu (Natrium nitrosum) - amp. lub 4-DMAP (4-dimetyloaminofenol) - ampułki po 250 mg; 30-procentowy roztwór tiosiarczanu sodu (Natrium thiosulphuricum). Leczenie przyczynowe: odblokowanie oksydazy cytochromu przez: kompetycyjne związanie rodnika cyjanowego z methemoglobiną wywołaną podaniem środków methemoglobinotwórczych oraz związanie go z siarką tiosiarczanu. Leczenie wspomagające: podawanie tlenu.
ZATRUCIE INHALACYJNE
Przytomny Pierwsza pomoc przedlekarska: Wynieść zatrutego z miejsca narażenia, ułożyć w wygodnej pozycji, zapewnić spokój i całkowity bezruch, chronić przed utratą ciepła. Podawać tlen (z butli), najlepiej przez maskę twarzową, aż do przybycia wezwanego lekarza. Należy mierzyć ciśnienie tętnicze krwi (pielęgniarka, osoba wyszkolona) i pozostawić mankiet aparatu na ramieniu dla dalszej kontroli. Jeżeli nie ma wątpliwości, że nastąpiło zatrucie acetonitrylem, a zatruty ma ból i łzawienie oczu oraz skarży się na ściskanie w klatce piersiowej, to można rozgnieść ampułkę azotynu amylu (zawiniętą w gazę) i podać pod nos do wdychania przez 1/2 minuty, pod warunkiem że ciśnienie krwi nie spadło poniżej 120-110/70 mmHg. Pomoc lekarska: Kontynuować podawanie tlenu, kontrolując ciśnienie tętnicze krwi. Podać dożylnie: 2-procentowy roztwór azotynu sodu - 15 ml (300 mg) w ciągu 2-4 minut (albo 4-DMAP) i następnie 30-procentowy roztwór tiosiarczanu sodu - 50 ml (15 g), powoli, przez 10 minut. Transport do szpitala karetką PR pod opieką lekarza w każdym przypadku narażenia na wdychanie par (mgły) w stężeniach wywołujących objawy podrażnienia błon śluzowych, ze względu na ryzyko wystąpienia opóźnionych objawów ciężkiego zatrucia.
Nieprzytomny Pierwsza pomoc przedlekarska: Wynieść zatrutego z miejsca narażenia. Ułożyć w pozycji bocznej ustalonej. Usunąć z jamy ustnej ruchome protezy i inne ciała obce. Odessać strzykawką przez cewnik wydzielinę z jamy ustnej i nosa. Jeżeli poszkodowany oddycha: rozgnieść ampułkę azotynu amylu zawiniętą w gazę lub watę, podać tuż pod nos do wdychania przez 1/2 minuty. Nie podawać, jeśli nie ma pewności, że utrata przytomności wywołana jest związkiem cyjanowym (ryzyko spadku ciśnienia krwi); podać tlen do oddychania przez maskę twarzową lub zgłębnik donosowy - nie przerywać do chwili przybycia wezwanego lekarza. Kontrolować ciśnienie krwi. Jeżeli poszkodowany nie oddycha, stosować sztuczne oddychanie za pomocą aparatu typu AMBU z podawaniem tlenu, aż do przybycia lekarza. Założyć stałą drogę dożylną (pielęgniarka). Pomoc lekarska: Zaintubować, stosować sztuczne oddychanie za pomocą aparatu typu AMBU, z podawaniem tlenu. Jednocześnie kontrolować ciśnienie tętnicze krwi i podać dożylnie odtrutki, jak w zatruciu inhalacyjnym: 2-procentowy roztwór azotynu sodu - 15 ml (300 mg) w ciągu 2-4 minut (albo 4-DMAP), następnie tiosiarczan sodu, powoli przez 10 minut, 50 ml (15 g). Można powtórzyć po 5 minutach w razie braku ewidentnej poprawy. Transport do szpitala karetką reanimacyjną PR pod opieką lekarza.
SKAŻENIE SKÓRY
Uwaga: osoba udzielająca pomocy poszkodowanemu musi nosić odpowiednią odzież ochronną (w tym rękawice).
Pierwsza pomoc przedlekarska: Natychmiast obficie spłukiwać bieżącą wodą, zdejmując jednocześnie skażoną odzież. Postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym. Wezwać lekarza. Pomoc lekarska: Postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym.
SKAŻENIE OCZU
Pierwsza pomoc przedlekarska: W każdym przypadku skażenia natychmiast płukać oczy dużą ilością chłodnej wody, co najmniej 15 minut. Uwaga: osoby narażone na skażenie oczu powinny być pouczone o konieczności i sposobie ich płukania. Pomoc lekarska: Konieczna pilna konsultacja okulistyczna.
ZATRUCIE DROGĄ POKARMOWĄ
Pierwsza pomoc przedlekarskaNatychmiast po połknięciu poszkodowany powinien sam wywołać u siebie wymioty. Osobie przytomnej podać natychmiast do wypicia zawiesinę węgla (Carbo medicinalis) w wodzie, co najmniej 70 g. Dalsze postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym. Pomoc lekarska: Postępowanie jak w zatruciu inhalacyjnym. |
|
|
|