Misją Instytutu jest dzialalność naukowo-badawcza prowadząca do nowych rozwiązań technicznych i organizacyjnych użytecznych w kształtowaniu warunków pracy zgodnych z zasadami bezpieczeństwa pracy i ergonomii oraz ustalanie podstaw naukowych do właściwego ukierunkowywania polityki społeczno-ekonomicznej państwa w tym zakresie.
|
Zalety i uciążliwości telepracy
Telepraca według R. Blanpaina, autora raportu sporządzonego w 1995 r. na zamówienie Komisji Europejskiej, to praca wykonywana z wykorzystaniem telekomunikacji i technik informatycznych na rzecz pracodawcy lub klienta, głównie w miejscu innym niż tradycyjne miejsce pracy (siedziba firmy). Nie jest więc to nowy typ pracy, bądź zawodu, ale nowa forma organizacji pracy, polegająca na stałym wykonywaniu zadań z dala od miejsca, gdzie oczekuje się rezultatu pracy i gdzie jest on wykorzystywany. Wykonywanie pracy odbywa się poza zasięgiem i kontaktem osobistym z pracodawcą, z wykorzystaniem przez świadczącego pracę nowoczesnych środków przekazu: faxu, poczty elektronicznej, Internetu. Pojawia się obecnie wiele firm internetowych, które funkcjonują w postaci rozsianych po kraju czy świecie indywidualnych stanowisk pracy.
Telepraca jest związana z zawodami, które można wykonywać zdalnie, a polegającymi na operowaniu informacjami i danymi. Do najczęstszych prac wykonywanych w domu, w systemie pracy zdalnej należą: tłumaczenia, przeprowadzanie ankiet, komputerowy skład tekstów, opracowywanie graficzne, projektowanie stron www, księgowość, wykonywanie analiz kosztów, gromadzenie i przetwarzanie danych, tworzenie baz danych, działalność marketingowa i sprzedaż na telefon, obsługa klienta, redagowanie tekstów, raportów i sprawozdań. Pojawia się też coraz więcej zawodów i rodzajów pracy związanych z informatyką, polegających na świadczeniu usług intelektualnych, które mogą być wykonywane w dowolnym miejscu: komputerowi naukowcy, inżynierowie (projektowanie systemów i ich rozwoju), systemowi analitycy, programiści komputerowi.
Ze względu na zalety telepracy - ekonomiczne, społeczne i ekologiczne wzrasta liczba telepracowników i pracodawców zainteresowanych zatrudnianiem osób w systemie pracy zdalnej, którzy w wielu przypadkach uznają wprowadzanie obecnie telepracy jako konieczność.
W USA telepraca stanowi około 20% rynku pracy (ok. 18 mln pracowników). Według szacunków z końca lat 90-tych w krajach Unii Europejskiej ok. 9 mln osób wykorzystywało tę formę organizacji pracy, a najwyższy odsetek notowany jest w Holandii - 18,2% oraz w krajach skandynawskich (Dania- 11,6%, Finlandia10,0%, Szwecja-9,0%). W Polsce nie jest to jeszcze powszechna forma organizacji pracy. Ocenia się, że pracę w domu o charakterze telepracy wykonuje zaledwie 2% Polaków, być może dlatego tak mało, iż koszty sprzętu informatycznego, a przede wszystkim usług telekomunikacyjnych są wciąż bardzo wysokie. Jednak warunki ekonomiczne (konieczność tworzenia nowych miejsc pracy), postęp w dziedzinie nowych technologii, upowszechnianie Internetu oraz wzrost liczby komputerów w domach sprzyja rozwojowi telepracy. Korzyści wynikających z telepracy jest wiele. Praca na odległość jest korzystna nie tylko dla pracodawców z punktu widzenia ekonomicznego, ale ma także wiele zalet dla ekologii środowiska i społeczności.
Najczęściej wymieniane zalety telepracy
Najczęściej wymieniane zalety telepracy to:
Uciążliwości telepracy
Przedmiotem telepracy jest uzyskiwanie, przetwarzanie oraz przesyłanie informacji. Jest to praca o charakterze umysłowym, w coraz większym stopniu stwarzająca wysokie wymagania intelektualne i odpowiedzialność, którym można sprostać na dobrze zorganizowanym stanowisku, w optymalnych warunkach. Telepraca jest źródłem wielu korzyści ekonomicznych i środowiskowych, jednak gdy jest niewłaściwie zorganizowana, stwarza wiele uciążliwości. Warunki telepracy są kształtowane zarówno przez materialne, jaki psychospołeczne czynniki środowiska.
Do najczęściej wymienianych przyczyn uciążliwości telepracy zalicza się czynniki związane z organizacją pracy:
Organizacja stanowiska pracy z komputerem w domu
Stanowisko pracy z komputerem, organizowane w warunkach domowych, stanowi zwykle kompromis między koniecznością a potrzebami w tym zakresie.
Na szczęście zakup dobrego sprzętu podstawowego: monitora, jednostki centralnej, klawiatury, myszy, nie stanowi już problemu. Wobec dużej podaży sprzętu komputerowego i konkurencyjności firm, sprzęt zakupiony w legalnej firmie spełniana ogół wymagania techniczne, w tym także związane z bezpieczeństwem pracy. Monitory mają możliwość obrotu wokół osi, ekrany monitora nie emitują nieodpowiedniego promieniowania, mają dobrą rozdzielczość, możliwość regulacji jasności, klawiatury są standardowe, mają możliwość regulacji pochylenia w odpowiednim zakresie.
Więcej problemów może stwarzać dobra organizacja stanowiska, wyposażenie w odpowiednie meble, siedzisko, oświetlenie. Duża ilość dodatkowego wyposażenia do pracy z komputerem, czy wręcz gadżetów jakie pojawiają się w sprzedaży, rodzi pytanie co jest naprawdę potrzebne. Czy podnóżek, uchwyt na dokumenty, przesłony na monitor są potrzebne i w jakich warunkach, jak to wszystko optymalnie zestawić, aby ograniczyć uciążliwość tej pracy. Są to te elementy stanowiska pracy, które w dużej mierze zależą od pracownika i na które ma on wpływ.
Warunki zapewniające prawidłową pozycję przy pracy
Prawidłową pozycję przy pracy zapewnia umieszczenie monitora na wprost pracującej osoby, z monitorem zapewniającym obserwację ekranu poniżej linii wzroku (rys.1).
Jak zapewnić dobre warunki pracy wzrokowej
W celu zapewnienia dobrych warunków pracy wzrokowej trzeba przede wszystkim zwrócić uwagę na ustawienie ekranu monitora w stosunku do źródeł światła w pomieszczeniu, odległość od oczu oraz kontrastowość obrazu. Odpowiednie ustawienie monitora powinno zapewnić ekran wolny od odbić źródeł światła, które mogą powodować szybkie zmęczenie wzroku i bóle głowy. Monitora nie należy ustawiać tyłem lub przodem do okien. Najlepiej ustawić go bokiem do okien, ale i wtedy ciężko jest zapewnić takie położenie ekranu, aby nie odbijało się dzienne światło. Konieczne są półprzepuszczalne rolety na szybach, szczególnie wtedy, kiedy monitor jest ustawiony tyłem do okna. W celu ochrony przed odbiciami z górnego oświetlenia można zmieniać kąt pochylenia monitora.
W celu zmniejszenia obciążenia wzroku, światło w pomieszczeniu powinno być rozproszone (najlepsze są tzw. oprawy rastrowe) dokumenty mogą być oświetlone dodatkowo. Stale trzeba pamiętać o regulacji jasności monitora, powinno się ją dopasowywać nawet w zależności od pory dnia, tak aby nie było dużych kontrastów jasności między otoczeniem a ekranem. Odległość ekranu od oczu powinna być regulowana w zakresie 40 -:- 75 cm, według indywidualnych potrzeb. Okulary, jeżeli są potrzebne powinny korygować wzrok odpowiednio do takiej odległości.
Organizacja pracy
Uciążliwość pracy przy komputerze może być w istotny sposób zmniejszona nie tylko przez zapewnienie ergonomicznego stanowiska pracy, ale również przez właściwą organizację pracy. W celu przeciwdziałania nadmiernej intensywności pracy zaleca się wprowadzenie przerw w pracy. W zależności od nasilenia pracy, krótkie przerwy można robić co godzinę, dłuższe - 15-minutowe, co dwie godziny. Przerwy w pracy mogą być przeznaczone na prace innego typu (telepracę można łączyć naprzemiennie np. z pracami domowymi). W czasie pracy z komputerem zaleca się wprowadzanie krótkich ćwiczeń relaksacyjnych, które ułatwiają rozluźnienie fizyczne jak również psychiczne. Sam pracownik powinien mieć wpływ na metodę i sposób pracy, czas pracy, tempo pracy oraz czas i długość przerw. Praca w domu ogranicza kontakty społeczne. Rozwiązanie problemu izolacji zawodowej i społecznej, wymienianych jako jeden z bardziej negatywnych czynników telepracy, zwłaszcza dotyczących osób niepełnosprawnych, leży przede wszystkim w gestii pracodawcy. Konieczne jest w związku z tym wypracowanie takiego postępowania, które umożliwiłoby ich wsparcie zawodowe i społeczne oraz ograniczenie stresów związanych z pracą poprzez bezpośrednie lub pośrednie kontakty z pracodawcą i współpracownikami.
Telepraca jest specyficzną formą zatrudnienia, wykonywaną w domu pracownika bez bezpośredniego nadzoru pracodawcy, lub na zasadzie własnej odpowiedzialności pracownika. Telepraca jest rezultatem wdrażania nowych technologii, a więc stanowisko pracy powinno być nowoczesne, oparte na aktualnej wiedzy i doświadczeniu, a proponowane rozwiązania muszą być uzgodnione z telepracownikami, zwłaszcza odnośnie doboru sprzętu, organizacji warunków pracy i wpływu czynników zewnętrznych na bezpieczeństwo oraz zdrowie zatrudnionych. Zgodnie z przepisami, pracodawca ma obowiązek przeprowadzania oceny warunków pracy na stanowiskach pracy wyposażonych w monitory ekranowe. Ocena powinna być przeprowadzana w szczególności w odniesieniu do nowo tworzonych stanowisk oraz po każdej zmianie organizacji i wyposażenia stanowiska pracy. Na podstawie oceny, pracodawca jest obowiązany podejmować działania mające na celu usuniecie stwierdzonych zagrożeń i uciążliwości.
Podstawowe wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy, które powinny być spełnione na stanowiskach telepracy, są zawarte:
- w Kodeksie Pracy - Rozdział II b pt. "Zatrudnianie pracowników w formie telepracy" (wprowadzon Ustawąz dnia 24 sierpnia 2007 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2007 nr 181 poz. 1288)
w rozporządzeniach ministra pracy i polityki socjalnej:
- z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. 1998 nr 148, poz. 973)
- z dnia 26 września 1997r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz. U. 2003 nr 169 poz. 1650 ze zm.).
Niezależnie od obowiązku nałożonego na pracodawcę, czuwanie nad warunkami pracy przynosi wymierne korzyści społeczne i ekonomiczne. Upowszechnianie wiedzy na temat telepracy niewątpliwie zwiększy liczbę pracodawców chętnych do zatrudniania pracowników w systemie pracy zdalnej. Aby to osiągnąć potrzebne są programy pozwalające na szkolenie i przygotowanie do tego typu pracy, zarówno telepracowników jak również pracodawców.
PIŚMIENNICTWO
[1] Bezpieczeństwo i higiena pracy na stanowiskach z komputerami. Lista kontrolna bhp, pr. zb., Warszawa, CIOP 2000
[2] KoradeckaD. (Red. nauk.) Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. Warszawa, CIOP 1997
[3] Komputerowe stanowisko pracy – aspekty zdrowotne i ergonomiczne, pr. zb. pod red. J.Bugajskiej, Warszawa, CIOP 1999
[4] KonarskaM. Nowe biuro. Bezpieczeństwo Pracy 7-8 (360-361) 2001
[5] Konarska M. Ergonomia pracy biurowej. Warszawa, CIOP 2001
[6] Konarska M., Gedliczka A. Sprawdź, czy twoje stanowisko pracy z komputerem jest ergonomiczne. Warszawa, CIOP 2001
[7] Piasecki M. Telepraca osób niepełnosprawnych w społeczeństwie informatycznym. Fundacja Fuga Mundi, Lublin, http://www.ffm.lublin.pl, 2001
Ostatnio udostępnione tematy
w BHP-Info: