PROGRAM WIELOLETNI PN.

„RZĄDOWY PROGRAM POPRAWY BEZPIECZEŃSTWA I WARUNKÓW PRACY" – VI ETAP (2023-2025)

Program wieloletni pn. Rządowy Program Poprawy Bezpieczeństwa i Warunków Pracy – VI etap, okres realizacji: lata 2023–2025, stanowi kontynuację programu wieloletniego Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy, którego etap I został ustanowiony uchwałą nr 117/2007 Rady Ministrów z dnia 3 lipca 2007 r. i zrealizowany w latach 2008–2010, etap II – uchwałą nr 154/2010 Rady Ministrów z dnia 21 września 2010 r. i zrealizowany w latach 2011–2013, etap III – uchwałą nr 126/2013 Rady Ministrów z dnia 16 lipca 2013 r. i zrealizowany w latach 2014–2016, etap IV – uchwałą nr 203/2015 Rady Ministrów z dnia 26 października 2015 r. i zrealizowany w latach 2017–2019, natomiast etap V – uchwałą nr 80/2019 Rady Ministrów z dnia 13 sierpnia 2019 r. do realizacji w latach 2020–2022.

Program ten jest narzędziem implementacji, na poziomie krajowym, postanowień przedstawionych w Komunikacie Komisji z dnia 28 czerwca 2021 r. do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów pt. Ramy Strategiczne UE dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2021–2027, Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia w zmieniającym się świecie pracy, pełniąc tym samym rolę Krajowej Strategii w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Podstawa prawna

Podstawą realizacji VI etapu programu wieloletniego pn. Rządowy Program Poprawy Bezpieczeństwa I Warunków Pracy w latach 2023-2025 jest Uchwała Nr 193/2022 Rady Ministrów z dnia 20 września 2022 r. w sprawie jego ustanowienia. Nadzór nad realizacją Programu sprawuje Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Funkcja Koordynatora Programu została powierzona Centralnemu Instytutowi Ochrony Pracy – Państwowemu Instytutowi Badawczemu i jest sprawowana przez Dyrektora Instytutu.

ODNIESIENIE DO STRATEGII I INNYCH DOKUMENTÓW MIĘDZYNARODOWYCH I KRAJOWYCH

Zakres tematyczny programu wieloletniego pn. Rządowy Program Poprawy Bezpieczeństwa i Warunków Pracy uzgodniono z kierunkami badań naukowych i prac rozwojowych określonych w dokumentach międzynarodowych i krajowych obejmujących zadania i kierunki działań państwa w tej dziedzinie.

VI etap Programu uwzględnia w szczególności cele określone w następujących dokumentach:

A) dokumenty międzynarodowe:

1. Strategiczne Ramy UE w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2021–2027. Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia w zmieniającym się świecie pracy
2. Europejski filar praw socjalnych
3. Silna Europa socjalna na rzecz sprawiedliwej transformacji
4. Europejski Zielony Ład
5. Sprawozdanie na temat wpływu sztucznej inteligencji, Internetu rzeczy i robotyki na bezpieczeństwo i odpowiedzialność .

B) dokumenty krajowe:

1. Wieloletni plan finansowy państwa na lata 2022–2025
2. Krajowy Plan Odbudowy i Zwiększenia Odporności
3. Strategia na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju do roku 2020 (z perspektywą do 2030 r.) (SOR)
4. Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2030
5. Krajowe Inteligentne Specjalizacje
6. Strategia Rozwoju Kapitału Ludzkiego 2030 (aktualizacja z 2020)
7. Polityka Naukowa Państwa
8. Polityka dla rozwoju sztucznej inteligencji w Polsce od roku 2020
9. Strategia na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021–2030
10. Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2030
11. Strategia Produktywności
12. Zintegrowana Strategia Umiejętności

CELE

Celem głównym Programu jest opracowanie innowacyjnych rozwiązań organizacyjnych i technicznych, ukierunkowanych na rozwój zasobów ludzkich oraz nowych wyrobów, technologii, metod i systemów zarządzania, których wykorzystanie przyczyni się do znaczącego ograniczenia liczby osób zatrudnionych w warunkach narażenia na czynniki niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe oraz ograniczenia związanych z nimi wypadków przy pracy, chorób zawodowych i wynikających z tego strat ekonomicznych i społecznych.

Cele szczegółowe

Osiągnięcie celu głównego Programu będzie realizowane przez działania ukierunkowane na 5 następujących celów szczegółowych:

1. Opracowanie innowacyjnych wyrobów i materiałów w zakresie środków ochrony zbiorowej i indywidualnej oraz środków wspomagających zapobieganie i zwalczanie zagrożeń epidemicznych, a także opracowanie metod oceny tych środków pod względem wymagań bezpieczeństwa, ochrony zdrowia i ergonomii.
2. Opracowanie systemów monitorujących warunki pracy, wykorzystujących sieci przemysłowego Internetu Rzeczy, techniki Rzeczywistości Wirtualnej i algorytmy Sztucznej Inteligencji, przeznaczonych do funkcjonowania w dynamicznie zmieniających się – ze względu na rozwój technologii cyfrowych Przemysłu 4.0 – środowiskach pracy, a także badanie zagrożeń związanych z nowymi formami pracy i im zapobieganie.
3. Opracowanie metod, kryteriów, stanowisk badawczych i urządzeń do badań i oceny narażenia pracowników na szkodliwe i niebezpieczne czynniki fizyczne, chemiczne i biologiczne oraz czynniki uciążliwe w środowisku pracy, a także diagnozowanie poziomu narażenia wybranych grup pracowników na te czynniki.
4. Opracowanie rozwiązań organizacyjnych i technicznych zapobiegających wykluczeniu osób z niepełnosprawnościami, osób starszych, kobiet i młodych pracowników, a także rozwiązań wspomagających prewencję obciążeń psychofizycznych i utrzymanie zdolności do pracy.
5. Opracowanie nowych narzędzi edukacyjnych i szkoleniowych oraz działania na rzecz upowszechniania i wprowadzania wyników Programu do praktyki społeczno-gospodarczej.

Oddziaływanie Programu

Osiągnięcie celów Programu wpłynie na zwiększenie zdolności do pracy i wydłużenie aktywności zawodowej, dzięki:

• zmniejszeniu narażenia na czynniki zagrożeń w środowisku pracy związanego z dynamicznym rozwojem technologii i procesów pracy,
• poprawie jakości pracy i życia,
• zwiększeniu kultury bezpieczeństwa w środowisku pracy i życia, wpływającego na obniżenie liczby wypadków przy pracy i chorób związanych z pracą.

W szczególności realizacja Programu pozwoli na:

• zwiększenie skuteczności działań w zakresie prewencji zagrożeń zawodowych
• w przedsiębiorstwach, z uwzględnieniem potrzeby zachowania zdolności do pracy w wydłużonym okresie aktywności zawodowej,
• wykorzystanie nowo opracowanych metod i narzędzi do ograniczenia ryzyka zawodowego w środowisku pracy związanego z dynamicznym rozwojem technologii i procesów pracy,
• podniesienie jakości zarządzania bezpieczeństwem i ochroną zdrowia w przedsiębiorstwach, z uwzględnieniem zarządzania wiekiem,
• zapewnienie nowoczesnego ujęcia problematyki bezpieczeństwa pracy i ergonomii w programach szkoleń/edukacyjnych na wszystkich poziomach oraz doskonalenia kompetencji służb specjalistycznych,
• poszerzenie oferty polskiego przemysłu producentów środków ochrony indywidualnej, a w konsekwencji poprawę bezpieczeństwa stosujących je pracowników przez udostępnienie nowych, lepszych wyrobów,
• kontynuację prac legislacyjnych i normalizacyjnych w celu zapewniania zgodności prawa polskiego z prawem Unii Europejskiej w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, a także w celu wdrażania do polskich norm odpowiednich norm europejskich z tej dziedziny,
• rozwój krajowego systemu oceny zgodności wyrobów i usług odpowiednio do wymagań dyrektyw UE,
• zapewnienie aktywnego uczestnictwa Polski w międzynarodowej oraz europejskiej współpracy w zakresie badań naukowych, a także w wymianie dobrych praktyk w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii,
• zwiększanie skuteczności działań informacyjno-promocyjnych w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym rozwój działalności polskiego Krajowego Punktu Centralnego Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy.

Kluczowe znaczenie dla osiągnięcia celów zakładanych w kolejnych etapach Programu ma zakres oraz sposób realizacji prac związanych z wykorzystaniem i upowszechnianiem jego wyników. Z tego względu oraz z uwagi na strukturę polskiej gospodarki, w której ponad 98% przedsiębiorstw stanowią małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP), w celu zapewnienia szerokiego wprowadzenia wyników Programu do praktyki niezbędne jest bezpośrednie zaangażowanie wszystkich uczestników w procesie pracy, tj. zarówno organów administracji rządowej oraz państwowej, jak i organów kontroli warunków pracy oraz przedsiębiorców i pracowników. Z tego względu prowadzone w tym obszarze działania Instytutu mają stale charakter komplementarny i będą realizowane równolegle w trzech zakresach:

• centralnym – koordynowanym przez poszczególne ministerstwa odpowiednio do zakresów ich działalności; realizowane na tym poziomie prace są ukierunkowane przede wszystkim na wsparcie działań zmierzających do poprawy warunków pracy w priorytetowych dla rozwoju kraju obszarach gospodarki oraz w dziedzinach szczególnie wysokiego ryzyka wypadkowego; na tym poziomie są prowadzone również prace upowszechniające, skierowane, zgodnie z obowiązkami państwa, do rozproszonych odbiorców, w tym MŚP;
• społecznym – realizowanym wspólnie z partnerami społecznymi i instytucjami kluczowymi dla polskiego systemu ochrony pracy; prowadzone prace są ukierunkowane przede wszystkim na kształtowanie probezpiecznych postaw oraz edukację wybranych grup pracodawców i pracobiorców, szczególnie z sektorów wysokiego ryzyka oraz na szkolenie kadr specjalistycznych;
• lokalnym – realizowanym w przedsiębiorstwach i dla określonych grup odbiorców; prowadzone pracy dotyczą implementacji wyników programu w postaci rozwiązań z zakresu ograniczania ryzyka zawodowego w określonych procesach pracy lub dostosowywania warunków pracy do specyficznych wymagań pracowników, np. wynikających z ich wieku lub niepełnosprawności.

Struktura Programu

Tematyka Programu została podzielona na dwie części i będzie realizowana przez podjęcie i wykonanie zadań w zakresie służb państwowych (część A) oraz projektów w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych (część B).

Część A. Zadania w zakresie służb państwowych będą realizowane w ramach siedmiu grup tematycznych:

Część B. projekty w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych będą realizowane w ramach czterech przedsięwzięć badawczych:

Wykonawcy programu:

Program w VI etapie realizowany jest przez 9 jednostek naukowych, we współpracy z przedsiębiorstwami, organami administracji rządowej oraz nadzoru i kontroli nad warunkami pracy.

1. Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy
2. Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej
3. Instytut Badań Systemowych PAN
4. Instytut Energetyki - Państwowy Instytut Badawczy
5. Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra med. Jerzego Nofera w Łodzi
6. Instytut Psychiatrii i Neurologii
7. Instytut Technologii Bezpieczeństwa "MORATEX"
8. Sieć Badawcza Łukasiewicz – Poznański Instytut Technologiczny
9. Sieć Badawcza Łukasiewicz – Instytut Technik Innowacyjnych EMAG