Smog to termin odnoszący się do mgły zanieczyszczonej przez cząstki stałe ( PM2,5, PM10), związki azotu, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, tlenki węgla, chlorki, związki siarki i metale ciężkie oraz czynniki biologiczne, np. pyłki roślin, zarodniki grzybów.

Półmaska antysmogowa, jak każda inna półmaska filtrująca, powinna spełniać wymagania normy EN 149:2001+A1:2009 oraz posiadać certyfikat UE. Dodatkowo, aby zapewnić ochronę przed wszystkimi składnikami smogu musi posiadać w konstrukcji włókninę sorpcyjną zawierającą w strukturze sorbent węglowy. Skuteczność warstwy sorpcyjnej w półmaskach z węglem aktywnym różni się w zależności od sposobu umieszczenia sorbentu w strukturze włókniny oraz od rodzaju użytego węgla aktywnego [1]. Półmaska antysmogowa powinna posiadać badania czasu ochronnego działania wobec substancji chemicznych występujących w smogu poniżej wartości najwyższych dopuszczanych stężeń (NDS). Informacja o pozytywnym wyniku badań powinna być zawarta w instrukcji użytkowania półmaski filtrującej.

Klasy ochrony półmasek filtrujących wyznacza się na podstawie skuteczności filtracji aerozolu chlorku sodu, aerozolu oleju parafinowego, całkowitego przecieku wewnętrznego oraz oporów oddychania [2].
Normy jakości powietrza określają wysokość stężeń zanieczyszczeń w jednostce µg/m³ dla cząstek stałych frakcji PM_2,5 i PM₁₀, dwutlenku siarki (SO₂), dwutlenku azotu (NO₂) oraz benzenu. Tylko wysokość stężenia ozonu (O₃) w powietrzu podawana jest w mg/m³. Wartości dopuszczanych stężeń w powietrzu atmosferycznym są dużo mniejsze od wartości NDS, których wartość określana jest w mg/m³. Zastosowanie mniejszych jednostek stężenia zanieczyszczeń w powietrzu wynika z uwzględnienia:

• czasu oddziaływania całodobowego 24 h lub całorocznego  (a nie 8-godzinnego jak w przypadku wartości NDS),
• oddziaływania dotyczącego nie tylko osób zdrowych (dopuszczonych do pracy), lecz także najbardziej wrażliwej grupy społeczeństwa (dzieci, osoby starsze oraz osoby obarczone chorobami układu oddechowego i układu krążenia oraz alergiami ).

Wraz ze wzrostem zanieczyszczeń w otoczeniu powinniśmy zapewniać odpowiednią ochronę dróg oddechowych. Aktualne wartości jakości powietrza dostępne są na stronie Inspekcji Ochrony Środowiska [3].
Stosowanie sprzętu ochrony układu oddechowego w postaci półmaski filtrującej w środowisku przestrzeni otwartej jest zalecane:

• dla pracowników na stałym stanowisku pracy w przestrzeni otwartej narażonych na przekraczanie dopuszczalnych stężeń pyłów PM₁₀ i/lub PM_2,5 dla powietrza atmosferycznego (np. policjant kierujący ruchem),
• dla osób i/lub pracowników, które posiadają wskazania lekarskie uzasadniające potrzebę stosowania sprzętu ochrony układu oddechowego w przestrzeni otwartej przez osoby ze schorzeniami układu oddechowego, krążenia lub alergiami,
• dla wszystkich osób narażonych na stężenia zanieczyszczeń powierza przekraczające dopuszczalne normy jakości powietrza.

W ramach V Programu Wieloletniego w Pracowni Ochrony Układu Oddechowego opracowano półmaskę do ochrony przez smogiem w środowisku życia. W celu zapewnienia skutecznej ochrony przed składnikami smogu opracowano konstrukcję półmaski zapewniającą odpowiednią szczelność oraz dostosowano wykorzystany materiał filtracyjno-adsorbujący. Spośród kilku przebadanych węgli aktywnych wybrano ten, który posiadał najlepsze właściwości adsorbujące toluen, cykloheksan i dwutlenek siarki.

_______________________________________

[1] Brochocka A, Owczarek O, Wojtkiewicz M. Effect of the Sorption Layer on the Protection Time Provided by Anti-Smog Half-Masks. Materials. 2023; 16(3):1230. https://doi.org/10.3390/ma16031230

[2] EN 13274-7:2019 Respiratory protective devices – Methods of test – Part 7: Determination of particle filter penetration

[3] Inspekcja Ochrony Środowiska, https://powietrze.gios.gov.pl/pjp/current (dostęp: 23.06.2023)